SUNDAY SIKUL BUL INTAN DAN NIH KOIHRAN RAMA
APOIMAW ZIA
Paper
Presentation by Malsawma Darlong, Saibual.
on Sunday
Teachers’ Training Cum Seminar on 16th -18th May 2012.
Organized by
EFCI North Tripura District.
Sunday Sikul bul intan aw hi, Koihrana mipui tamkan Sunday
Sikul taima fekan ei kai lai vu homin, imo abul intan aw tak tak hawi loi tamka
ei la om. Ei zirtirtu hei ngei homin ala hawi chiang loi tamka anla om ve ei
beisei. Ma hawi chiang ding chun 1780 kum vel dai ei sut atul. Robert Raikes hi
England rama hmun khatka an iti, Gloucester a, England's newspaper, the Gloucester
Journal a isin a chang. A Pa thi hnungin apa hlana lungngai feka kuna
tinginthi a I om in, imaw ahraw ding, imaw athaw ding hawi loi in, lungngai fe
pumin a om thin. Achangin ahmaia mitrithli luang zoi zoi chu apuante a hrufai
in, apa damlaia kumtamka a hmuna anloi sinna thin Gloucester tiang chun
lungngai fekan a pan nawk thin.
Ringtu hei hmasawna dinga nansa feka hma
loi latu Robert Raikes, 1770 atanga 1779 vel lai in England rama Patok dinghmun
nansa fekan asiat lei nih Patoka intang hei hreom an tuar nansat lei in, ama thlak danglam tuma hma loi la thin
a chang. Changhomsiala ma ahma lakna rochu hmasawn em em nih thlawtling em em
rochu a chang no. Nika chu khohloi dairuam ka hun lai in St. Catherine’s street
a arihuana isin hei vel dingin akal lai chun Naipang hreom tuar nih changkang
loi fe ahmu chun, alung atawn em ema. A lungril a chun ma naipang hei hi
tidanglam thiam an chang ti in ngaituana ahmang tana. Mangka den chun Gloucester
rama Naipang in nih loi nei loi hei hmuna akal nawk a chang chun, Robert a chu
nansa fekan phungtam nih ramsa angka maia I om ahmu nawk a chang chun alungril
abuai nawk fe a. Ma hun lai tak chun tlirtu mi khatkan, “ma nithil hmu hei hi.thil
thaloi ti in ni ngaitua achang chun Cholni in hong ro mitin hun awl an nei lai
in”. Mangka tawngkam chu ahawi in alungril atawn fe a, hmatianga hmalak aw ding
nih mangka naipang ramsa angka maia I om hei hnianga inzirtirna an thlung thei
aw ding ngaitua in Rev. Thomas Stock a rek lungril muk feka nih ti tak zetin
insawna ineia. Athil tong nih athil hmu atang chun Robert a chu Patok
siamthatna lungril atang chun ringtu nai hei chai chang loi in, chanhai nai nih
hmunhma nei loi naipang hei inzirtirna tiang an her tan ta nghal zawk. Ma
inzirtirna chu abik takin an hnianga Pathianthu inthlung a chang.
Robert
Raikes a chun July 1780 ama sengsoi rit in Pi Meredith hmangin Tangka hroika te
ipe in Sunday Sikul chu Naipang ipate hroika rek Souty Alley hmuna an tan.
Naipang hei zirding lekhabu inzia in ama khawl ngeia isuk in, remchang hrang
hrang a siam pek thin. Chungkachun, ama mimal chanchinbu the Gloucester Journal
a chun Sunday Sikul chanchin chu insua in mipui sang tamka chun Sunday sikul
chanchin chu hong hawi in an hong ngaina tan ta zawk a chang. Kum 1980 han akum
200na hong kai in anlawmna hom ihmang a chang ngeh ngeh. Tun chunk um 222 lai
aloi hong chang ta.
Sunday Sikul hi ahong piang tet nih bul ahong tan atangin
soiselna dong riai loia om a chang naw a, harsa pum fe nih intak fe puma loi
hong piang suak a chang. Koihran tamka atangin hnialna nasa fe feka loi dongin,
soiselna na tak tak loi tuara bul hong in thut a chang. Asan chu a hong piang
tan tirin Koihran atanga inkhaihrang bika sin tho a chang lei in, Koihran tamka
chun ipom harsa in an loi hawi. Ma chai chu chang loi in, koihran thenka dek
chun Koihran inbuai tum nih Koihran thendar itum ti ari in an loi tong suak
hman hial a chang. Asan chu 1780 Kum vel ha chun thilthar koihran rama ding
chun aloi chang lei in. England rama Hnam intliar hrangna anat fe lei in, Hnam
thenka Pathian Hnamthlang bik ti a inngai hei nih thianginhlim bika inngai hnam
hei chun Sakhua na a, an lian na boi ati ti in lai lei in Sunday Sikul
thangliana ding chu nansa fekan an loi doidal thin. Chungkachun, kum inhni sung
chu, Gloucester ram nih akawl vela a chun, hmoloi in a hong thang
lianin kal chawi ahong vawr thet thet hnungin, 3rd Nov. 1783 in
Robert Raikes a chun “ An account of Sunday School” ti thupui hmangin lekha
aloi thlang zar ta a chang. Ma zoi in Gentleman Magazine nih Armenian Magazine a Sunday Sikul chu nansa fekan an loi thlang
awngpui ve. Mangka chun Great Britain ram nih America ram a chun Sunday Sikul
ahong inlar tan ta a chang. Robert Raikes a chu kum 1811 han athi. Ama
hawimaina lungphun chu kum 1831 Sunday School bul tantu, rihming ipe in iphun a
chang. Malai rikua velin Great Britain rama kartin Sunday Sikul 1,250,000 in an pung.
Great Britain rama naipang om zongzong 25% ti a inta a chang.
SUNDAY
SIKULL HI IMAW ACHANG?
Sunday Sikul hi
mitamka ngaidanin Chawlni tuka hun tawika class inei, Ser Inkahwm tawina nih
Naipang hei chanpual bik. Ma ngaidan chu ka tawka ngaidan dik loi maw a chang?
Ringtu nun kal chawi ahin atumaw apuitling bik? Tu kapai Lal Isua ringtu hei
chun Pathian thu hawi chiang nih thlarau thangliana itul an chang. Ma lei in
Sunday Sikul hi mangka hin loi ti rei:-
1. Sunday
School chu Biak In kai hma nih Kai zoia ihmu khawmna mai mai a chang nawh.
Pathian thu tak nih nunna Lampui dik inzirtirna hmun a chang.
2.
Sunday Sikul chu koihran ban poimaw fe
achang. Mihriam in taksa a tangva hrang hrang anei angka den a chang ve. Malei
a chun, Sunday Sikul nei loi Koihran chu Koihran famkim loi ti a inngai thei
hial an chang.
3.
Sunday School hrim hrim hi Koihran in
inngen feka thil tum nei nih bulthut neia asiam thin a chang. Ama vongna hnuai
nih a enkolna hnuaia asia ret thin a chang.
4. Sunday
Sikul chu koihran thu ring, koihran dan nih kal hmang in zirtirna hmun a chang.
5. Sunday
Sikul chu naipang hei ringna lampang inkai hruai dikna hmun a chang. Pathian
thu an hong hawi le Koihran in baptistma inpe in Koihrana puitlinga inngai an
chang.
Pathian Lekhabu
thianghlima ei hmu tak angkan:
Deuteronomy 31:12: "Gather the people
together, men, women and children, and thy stranger that is within thy gates,
that they may hear, and that they may learn, and fear the Lord your God, and
observe to do all the words of this law."
Ma tongbai dam
suak hi Sunday Sikul bik dingin loi hang tlir rei:
6.
Sunday
Sikul hi Koihran dinga ban. A
chunga thu pek hmasak chem chu, mipui bumkhawm. Ileia mipui bumkhawm ding maw?
Ei ti a chang chun, Isu Krista ding. Ma thu pek chu a chang Isu Krista chanchin
tha mitin hnianga ipa, nupang, naipang nih hmel hawi loi hei hnianga inthlung
thei aw hnai chem. Thupek a chun naipang
ti in atan hmasa riai naw. Mi tamkan Sunday School hi naipang ta bik in ei loi
ngai thin hom in. Koihran in ei mawphurna chu mitinreng bumkhawma chanchin tha
hril a chang. Ma lei a chun Sunday sikul hi mitinreng hnianga chanchin tha
inthlungna ban poimaw tak koihran ta ding chun a chang.
7.
Sunday Sikul hi koihran dinga chanchintha inzirtirna bul tana
a chang. Mi piangthar ding chun an lungrila
Pathian thu tak chi tha itu ding a chang. Chungka chi tha chu an mania
chatuanin ahring thin. (I Peter 1:23). Chi ise thei loi…mangka
chitha chu mi lungrila itu in aloi om chun, Pathian thil thaw theina in an
thang lian tir thin. Sunday Sikula
mangka thutha nih Pathian thu dam inzirtirna mipui ipe a chang hin, an mani
dinga chatuan damna lampui isiam pek a chang.
8. Sunday Sikul hi koihran
dinga thlawtlingna. Sunday Sikul in a thil tum chu mitin a chik alian hnianga pathian thu
tak inthlung hi a chang. Mangka chun pathain thu tak hawi in mitin in pathain
dam an hong ringa, chatuan nunna an hong nei chun, ma chu a chang koihran
thlawtlingna lian chem.
SUNDAY
SCHOOL KOIHRANA APOIMAW ZIA :
1.
Sunday
Sikul hi Koihran rawngbawlna lian tak: Matthew
28:19-20: ati angkan "Chunkachun, kal unla, hnam tina mi ki zirtirheia
inchang unla, Pa, Naipa nih Rithla Inthiang rihmingin baptis unla, thu nangni
ki pek zong zong pom dingin inzirtir roi. Chun, ngaita u, kei kumkhua in
khawvel tawp a ri homin nin hnianga om tir ke ti," Pathian in thu ani pek
zong zong inzirtirna hmun lian tak chu Sunday Sikul hi a chang. Rawngbawlna
(Missionaries) sinthaw intana hmasak chem hom Sunday sikul hi a chang. Ama thu
ani pek zong zong inzirtira an pom le chai baptisma ipe dinga ani inzirtir ei
chang. Imaw ring ding, kata ringding maw a chang ti a inzirtirna bul tana chu
Sunday School hi a chang chem. Ma thu ahin ei ni Koihran hei chun, ngaipoimaw
loi fe in, Naipang Sunday Sikul kai mumal loi hei hom, an kum ahong tam a chang
chun, Lal Isuan thu ani ipek zong zong inzirtir loi in, hun tawika athlangpui
hei ihlir chopin baptisma ei pe rak thin. Ma lei tak a chun, Koihran hmangaina
nih inrianghmuna a ihroi thin a chang in anlang. Asan chu Pathian thu taka kip
akoi in ahong hawi chiang tak naw lei in, Koihran hom akip akoi ava hawi chel
ta thin nawh.
2.
Sunday
Sikul hi kimchang feka inzirtirna hmun: The Sunday Sikul hi koihran
dinga kimchang feka inzirtirna hmun a
chang. Pathain thu chai chang loia, Koihran sunga mi hei nih mi loi hei, tunlai
khovel kal hmang, Boruak humhal, ram nih hnam humhal nih ziak nih siar thiam
loi hei ari a an thaim tirna hmun a chang. Sermon hin rochu Thupui inthlang bik
nei a chang lei in Bible thu zong zong ahuap chel no. Sunday Sikul rochu apawl
en zela zirding siam bik a chang thin lei in ahuap an za bik.
3.
Sunday
Sikul hi koihran puitlingna rama ithui-pu.
Kristian
thil tum chem khatka chu puitlingna hi a chang. (Ephesi 4:12-13) ei en chun “
Krista taksa siamtha dinga, rongbawlna sin thaw a, mi thianghlimhei infamkimtir
dingin, ringna nih Pathian Naipa hawina tianga chun thuka I om a, puitlinga,
Krista famkimna lian zia tluka ei rengka ei hong om theina dingin”. Naipang te
a changa inthokin Sunday Sikul taima takan aloi hong kai a chang chun, khovel
tiang homa puitlingna, varna nih mani a in enkol thiamna a nei thin.
4.
Sunday
Sikul hi Koihran hmakhua venghimtu nih hruaitu siamna hmun a chang:
Sunday
Sikul beginner atanga Senior ari naipangin aloi zir zoi a chang chun, ma
naipang chu hma tianga koihrana mitangkai fe nih Koihrana rawngbawltu ring om
fe a chang thin. Koihran siatna ding hnekin koihran hmasawna dingin a ngaitua
zawk thin. Naipang a chang laia Sunday Schoola a izir aha, apuitling hnungin
ataka hong ihmang suak anun rama atum thin. Koihrana hruaitu ringom tak nih
taima tak ahong chang suak thin.
5.
Naipangte
atanga inkhawm kai taima hin hunsawt ka sor na nih sawtna anei. Ulian atam
tianga riza atanga (61%) vawna ri a
taima feka inkhawm kai hei hi naipang Sunday Sikul atanga anla hong isor tangkai
tir a chang. Chun, 22% chu naipang
Sunday Sikul ngaipoimaw loia ulian an chang hnunga Biakin taima taka ikai thin
hei chu an chang. Ma chai chu chang loi in, vawna nu nih pa hei, naipangte an
chang laia Sunday Sikul loi kai taima mi hei chun vawna ri in an nai hei taima
fekan riza atangin 63% inkhawma an kaihruai.
“The first seven years of life constitute
the period for laying the foundations of religion. This is the most important
period in the whole of a person’s life in determining his later religious
attitudes.” (R. S. Lee)
6.
Naipang hei hi ulian hneka inzirtir bei tak an
chang. An thil hawi theina hom ahrata, athata, adet sa. Ulian hei rawchu thil
an hawi zung zung angkan anin hnil zung zung thin. Ma chai chu chang loi in
ulian an chang tak lei in mi laia va zir that nawka mi hneka thiam loi va chang
bik chu an zak thin lei in zirna chu an helpial zawk thin. Mangka chun naipang
te a chang laia Pathian thu dik tak inzirtirna aloi dawng a chang chun Pathian
ta dinga arawngbawl hun nei hom asawt bik. Koihran homin a sawr sawt bik thin.
7.
Sunday sikul hi thlarau thangliana dinga hmun
poimaw fe a chang. Ma hmun a chun zirlai naipang hei chai chang loi in a
zirtirtu hei thlarau hom nasa fekan hmasawna an dawng ve thin. Naipang hei nun
atangin zirtirtu homin hmasawna aloi hmupui ve thin. Ephesians 4:11, a chun, “chunkachun,
thenkahei chu tirkoi chang dingin, thenkahei chu zawlnei chang dingin,
thenkahei chu chanchintha hrilpu chang dingin, thenkahei chu koihran chawmpu
chang dingin nih zirtirtu chang dingin a ruata”. Sunday School hi koihran
rama apoimaw zia chu, ma hmun hi a chang mitin mani mophurna nih tui zawng
inhmusuak tirna hmun. Krista ta dinga manmasi siamna hmun a chang. Pastor hei
chun Biak Ina Pathian thucha hrilin sandamna lampui an hril thin. Sunday School
zirtirtu hei rawchun, Pathian thu anin zirtir thin.
8.
Sunday Sikul hi mitin in Pathian thu a mani
ngaidan nih hawidan hrilna hmun nih indona hmu a chang. Ngaidan hrilthlangna
hmun a chang lei in mitin an ngaidan ahong thawkhawm in koihran rama tangkaina
lian tak nih thlarau lama hmasawna an hong idong puipha thin. Michang in hawi
chiangna hmun thatak a changsa.
Thurawn
lakna
1.
Benson,
Clarence, A Popular History of Christian Education (Moody Press,
Chicago, IL, 1943).
2.
Eavey,
C. B., History of Christian Education (Moody Press, Chicago, IL, 1964).
3.
Towns,
Elmer L., A History of Religious Educators (Baker Book House, Grand
Rapids, MI,1975).
4.
Barnette,
J. N., The Pull of the People (Convention Press, Nashville, 1956).
5.
Leavitt,
Guy D., Teaching With Success (Standard Publishing Company, Cincinnati,
OH, 1956).
6.
Towns,
Elmer L., The Successful Sunday School and Teachers Guidebook (Creation
House,Carol Stream, IL 1976).
Towns,
Elmer L., The Ten Largest Sunday Schools and What Makes Them Grow (Baker
Book House, Grand Rapids, Ml, 1969
No comments:
Post a Comment